چطور تکنیک ها و مهارت های پایان نامه نویسی را تقویت کنیم؟ 

پایان نامه نویسی یک هنر است . نوشتن یک مقاله یا پایان نامه کارشناسی ارشد ، سبک و قالب خاصی دارد. اینکه ما چه می خواهیم بگوییم یک مطلب است و اینکه چطور می خواهیم بگوییم یک مطلب دیگر. نگارش پایان نامه علمی اصولی دارد که اگر می خواهیم مقاله یا پایان نامه یا تحقیق سمینارمان موفق و ارزشمند باشد، لازم است آنها را رعایت کنیم. این اصول در حقیقت مجموعه ای از تکنیک ها و مهارت های نگارشی پایان نامه است که باید مورد توجه هر محققی قرار بگیرد. از مهم ترین نکته هایی که در جریان نگارش گزارش پایان نامه مان ضرورت دارد به آن توجه شود موارد زیر است.

 1-در نوشتن تحقیق، به ویژه اگر تحقیق مان در قالب یک مقاله ارائه می شود، باید همیشه به اصل موضوع توجه کنیم و هر نوع حاشیه پردازی و موضوعات غیر ضروری را کنار بگذاریم. حجم مقاله بسیار محدود است و ما مجبوریم از حداقل فضا برای بیان حداکثر محتوا استفاده کنیم. باید هر نوع اطلاعاتی که ارتباط مستقیمی با موضوع ندارد را کنار بگذاریم و فقط مسأله اصلی تحقیق را مبنای کار خود قرار دهیم.

2-مطالب باید یک توالی منطقی و منظم داشته باشند و بر اساس یک چینش و الگوی مشخص، تنظیم شده و در کنار یکدیگر قرار گیرند. وقتی می خواهیم گزارش تحقیق را بنویسیم لازم است به چند بخش اصلی توجه داشته باشیم. معمولا هر مقاله علمی دارای چکیده، مقدمه، ادبیات نظری، تحلیل داده ها و نتیجه گیری است. پس لازم است زمان نگارش این قالب را در نظر داشته باشیم و برای هر کدام از این بخش ها یک جای مشخصی در نظر بگیریم.

3-همان طور که برای نوشتن یک داستان نیاز به یک سبک داستانی و برای نوشتن یک شعر نیاز به سبک شعری داریم، برای نوشتن مقاله علمی هم به سبک مناسب آن نیازمندیم. سبک مقاله باید یک دست و هماهنگ بوده و زبان آن علمی و غیراحساسی و معتبر باشد. زبان شما در مقاله پژوهشی باید یک زبان علمی و فرهیخته و اصیل باشد. زبانی توصیفی تحلیلی و بی طرف و غیرارزشی، همان طور که یک فرد عالم و دانشمند برای بیان یک مسأله علمی استفاده می کند.

4-از شکسته نویسی و نوشتن در قالب محاوره جدا خودداری کنید. زبان مقاله ما باید معیارهای یک زبان فرهیخته را داشته باشد؛ از جمله اینکه نباید شکسته نویسی کرده یا از زبان گفتاری و شفاهی استفاده کنیم. لازمه نگارش متن علمی، استفاده از جملات دقیق و اصطلاحات علمی و افعال کامل و مکتوب است.

5-متن علمی دارای کلیدواژه های علمی است. پس باید اصطلاحات و واژه های تخصصی را در کار پژوهشی مان مدنظر داشته باشیم. ما باید از همان دایره واژگانی استفاده کنیم که جامعه علمی ما استفاده می کند. در عین حال باید مراقب باشیم که در این زمینه زیاده روی نکنیم؛ مثلا نیازی به «واژه سازی» نیست، یا بهتر است واژه هایی که محجور یا قدیمی هستند و معانی آنها در طول زمان تغییر کرده را در متن مان مورد استفاده قرار ندهیم.

6-نکته بعدی بحث آداب و آیین نگارش و قواعد رسم الخط است. اگر متن مقاله یا تحقیق شما پر از اغلاط و مشکلات ویرایشی و معضلات رسم الخطی باشد، اعتماد خواننده به دستاوردهای شما کم می شود. اساسا به همین دلیل است که محققان بعد از نوشتن گزارش تحقیق، از یک ویراستار کمک می گیرند تا مشکلات احتمالی دستوری و دسم الخطی و ویرایشی اثرشان را برطرف کند.

7-اگر لازم است در گزارش از تصاویر و اشکال و جداول استفاده شود، توجه داشته باشید که به شکل درست و در جای مناسب استفاده کنید. در این کار زیاده روی نکنید، چون عملا متن مقاله شما تبدیل به یک مجموعه اشکال و جداول می شود. اما به طور کلی وجود جداول، نمودارها و اشکال به انتقال بهتر مطالب کمک زیادی می کنند.

8-مستدل سازی و مستندسازی مباحث را حتماً مدنظر داشته باشید. برای هر ادعای علمی که مطرح می کنید، دلایل مستند و مثال های معتبر بیاورید. چون در کار علمی نمی توانیم ادعایی را مطرح کنیم بدون اینکه برای آن ادعا ادله مشخصی را مطرح کرده باشیم. بنابر این حتماً مباحث خود را مستدل بیان کنید.

9-از منابع و مأخذ دست اول استفاده کنید. تا جایی که امکانش وجود دارد منابع دست دوم و تفسیری یا ترجمه هایی که صرفاً نظریه اصلی را شرح می دهند را مبنای کار خود قرار ندهید، چون به شدت از کیفیت کار می کاهد.

10-معادل های لاتین واژه های تخصصی را بیاورید. چون گزارش شما یک گزارش علمی است و به احتمال زیاد بسیاری از اصطلاحات و تعابیر و منابع شما به زبان علمی بین المللی (انگلیسی) خواهد بود. پس اگر به زبان فارسی مقاله خود را ارائه می دهید، حتما معادل انگلیسی (در صورت نیاز فرانسه و آلمانی و غیره) اصطلاحات تخصصی را هم ذکر تا که مخاطب شما بداند منظورتان کدام اصطلاحات یا معانی یا منابع بوده و بار معنایی آنها چیست.

11-اگر لازم است از یک منبع چندین بار استفاده کنید، بهتر است به جای ارجاع مستقیم، ارجاع غیر مستقیم دهید. مثلاً منبعی هست که لازم است چند بار به آن اشاره شود، در این صورت بهتر است به جای ارجاع مستقیم داخل گیومه، بخشی از مطلب را به زبان خودتان بیان کنید، و با بازنویسی ایده اصلی، در نهایت، به صورت ارجاع غیر مستقیم به آن استناد دهید. این تأثیر بهتری داشته و احتمال نقض حقوق مولف یا کپی رایت را هم کاهش می دهد.

12-و نهایتاً اینکه وقتی پیش نویس کار را آماده کردید، مجدداً کارتان را بخوانید و حتما چندین بار متن گزارش خود را بازنویسی کنید. این کار در کاهش اشکالات و بهبود و تقویت ایده و یافته تحقیق به شما کمک می کند و ضمنا عامل مهمی در پخته شدن زبان تحقیق و تبدیل آن به یک زبان فرهیخته و علمی خواهد بود.  در عین حال مشکلات احتمالی دستوری و نگارشی و ویرایشی گزارش را به حداقل می رساند. البته ایده آل این است که بعد از آماده سازی و بازنویسی متن گزارش، از یک فرد مطلع و متخصص برای اظهار نظر و مشورت کمک بگیرید.